Zeka denildiğinde aklımıza entelektüel zekayı yansıtan IQ geliyor. Fakat bunun yanında zeka, aslında iki faktörle ele alınıyor. Bunlardan diğeri ise duygusal zeka yani EQ kavramıdır. Hadi gelin bu kavramı inceleyelim.
EQ kavramı duyguların farkında oluşu, zorlu duygularla baş etme, empati kurabilme gibi kavramlarla ilişkilidir. Bu kavramı ilk olarak 1990 yılında Salovey ve Mayer tarafından ortaya konmuştur.
Yüksek EQ’ya sahip insanlar olaylardan kolayca etkilenerek reaksiyon gösterirler. Örneğin kendilerine kötü hissettiren bir durumla karşı karşıya kaldıklarında hemen işlevsel veya değil harekete geçerler. Bu noktada akılcı zeka gibi olayları düşünmez ve hisleriyle hareket etme eğiliminde olur.
Günümüzde birçok insan zeka dendiğinde duygusal zekayı aklına getirmeyebilir. Bu noktada “EQ ne işe yarar” gibi sorular sorulmaktadır. Duygusal zeka kavramının önemini 5 faktörle ele alabiliriz:
1-Duyguların farkında olma;
2-Duygularla baş etmek
3-Motivasyon sağlamak
4-Empati
5-Karşılıklı ikili ilişkileri yürütebilmek
Entelektüel zeka olarak tanımlanan IQ, tek başına hayatta başarılı olmak için yeterli değildir. IQ birçok yönden insana yardımcı olur ve başarılı kılar fakat stres, ikili ilişkiler veya zorlu yaşam olaylarıyla baş etme noktasında EQ yani duygusal zekaya ihtiyaç vardır.
Duygsal zeka yani EQ kavramı, akılcı zekadan birçok yönle ayrılır. Bu özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz;
1-Duygusal zeka, akılcı zekadan daha hızlı harekete geçer
2-Dürtüsel davranışlarla kendini gösterir
3-Acil durumlara karşı ne yapacağımızı ve tepkimizi ilk olarak EQ belirler
4-Duygusal zihin için önemli olan bir olayın nasıl göründüğü değil, kişide neler hissettirdiğidir
Duygusal zeka, geliştirilebilir bir yapıya sahiptir. Elbette duygusal zeka becerilerini öğrenmek ve hayatta uygulamak farklıdır. Bir şeyi bilmek ve uygulamak kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Özellikle kişilerde yüksek stres gibi durumlarda kişiler bu becerileri kullanmakta zorluk yaşar. Bu nedenle zorlayıcı yaşam koşullarıyla baş etmeyi öğrenmek, duygusal zekanın geliştirilmesi ve pratik edilmesiyle ilgilidir.
Duygusal zekayı geliştirmek için şu 4 temek beceriyi geliştirmek oldukça önemli olacaktır;
Duygusal zekanın geliştirilmesi için kişilerin kendi duygu ve düşüncelerinin farkında olmalıdır. Bireyler yalnızca bu sayede hangi zorlayıcı yaşam koşullarında nasıl tepki verdiğini görebilme ve daha işlevsel davranışlar oluşturma yoluna gidebilir.
Duygusal zekayı geliştirmek için ilk adım belki de stres yönetimidir. Stres yönetimi genellikle kişilerin baş etmekte zorluk çektiği olay ve durumlarda ön plana çıkan bir kavramdır. Bu noktada EQ kavramını geliştirmek için kişilerin stresle baş etmekte iyi bir düzeyde olması gerekmektedir.
Sosyal farkındalık, kişilerin nerede ne yapıyor olduklarının farkında olması durumunu işaret eder. Bu noktada bulunduğu an ile temasta olan kişilerin bilinçli farkındalık geliştirmeleri oldukça önemli bir durumdur. Özellikle çoklu görev yapmakta zorluk çeken ve o an zihninden yaptığı şeyden bağımsız fikirler düşünen insanlar bu noktada zorluk yaşar.
Başkalarıyla birlikte bir arada olmak ve onların duygu düşünce süreçlerine hakim olmak duygusal zeka becerilerini artıran bir durumdur. Daha etkin ve verimli ilişkiler, kişilerin empati becerisini geliştirdiği gibi tatmin edici sosyal ilişkiler kurmak için de önemlidir.
