Aşağılık kompleksi nedir? Kişilerin kendilerini başkalarından eksik ve yetersiz hissetmesi durumudur. Bu duygularla birlikte kişiler, kendine olan güvenlerini kaybeder. Bu problemi yaşayan insanlar, kendilerini kişisel gelişim konusunda her zaman yetersiz görürler. Genellikle çocukluk deneyimleriyle bağlantılı olan bu psikolojik sorun, çözülmez ise insanların hayat kalitelerini oldukça olumsuz etkiler.
Bu kompleksi yaşayan insanlar, diğer insanlarla kendileri sürekli kıyasa sokarlar. Bu kıyas çerçevesinde kendi yetersizliklerini görüp, bunları kapatmaya çalışırlar. Fakat burada önemli bir nokta söz konusu, o da bu kişilerin kendilerini ağır eleştirilere maruz bırakmasıdır.
Aşağılık kompleksi, Adler tarafından ortaya konan bir kavramdır. Adler’e göre bu durumun ortaya çıkmasında çocukluk döneminde rekabet, eleştiri, yetersiz hissettirilme veya aşağılanma gibi deneyimler rol oynar.
Bu sorun birçok insanda görülen psikolojik bir sorunu ifade eder. Günümüzde bu sorunu yaşayan ve hayat kalitesi düşen birçok insan mevcuttur. Dolayısıyla bu kavramı çözmek için, neden kaynaklandığını da iyi bilmek gerekir.
Bu durumun ortaya çıkmasında birçok faktör etkili olabilir. Bu durumlar kişilerin yaşam deneyimleriyle ilgilidir. Aşağılık kompleksi yaşayan insanların çocukluklarında yargılanma, eleştirilme, rekabet gibi kavramlar önemli bir yere sahiptir.
Kişilerin özgüven eksikliği yaşamalarının da sebebi budur aslında. Sürekli haksız bir rekabetle yetiştirilen, güçlü özellikleri yok sayılıp farklı alanlarla iyi olması beklenen insanlar bir süre sonra kendilerini yargılar.
Önceki ikili ilişkilerinde travmaya bağlı bir yaraya sahip insanlarda da bu durum görülür. Örneğin bir kız veya erkek arkadaşı tarafından bu duruma maruz kalmak gibi deneyimler, kişilerde bu durumu oluşturabilir.
Tüm bunların yanında beklediği ilgi ve takdiri görmeyen çocuklar, sonraki yaşamlarında bu soruna sahip olabilirler. Çünkü benlik saygıları düşer ve diğer insanlardan da asla saygı görmeyeceklerine inanırlar.
Aşağılık kompleksi, kişilerin kendilerini başkalarıyla kıyaslayarak eksik hissettiği durumu tanımlar. Bu kompleksin belirtilerini genel olarak birkaç maddede sıralayalım.
-Bu soruna sahip insanlar diğer insanların yanında kendilerini eksik ve yetersiz hisseder
-Kendilerine olan saygıları düşüktür
-Özgüvenleri düşüktür
-İletişim noktasında problemler yaşarlar
-Değersizlik hissine sahiptirler
-Sorumluluk almaktan çekinirler
-Kendilerini sürekli öteki insanlarla kıyaslarlar
-Mükemmeliyetçilik durumu yaşayabilirler
-Bir toplulukta söz hakkı almaktan çekinirler
Günümüz dünyasında insanlar daha şeffaf bir yaşam tarzı benimsiyor. Bu durum bazen gerçek dışı “mükemmel” görünen sosyal kimliklerle kendini gösteriyor. Tüm bunlar çerçevesinde aşağılık duygusuna sahip insanlar kendilerini daha eksik ve yetersiz hissedebiliyor.
Peki bu insanlara nasıl davranmalıyız? Öncelikle bu duruma sahip insanların eksiklikleri veya yetersizlikleri hakkında onlarla konuşmak, kendilerini daha kötü hissetmelerine sebep olabilir.
Yine bu komplekse sahip insanlara eksik yönlerini değil, güçlü yönlerini göstermek onlar için yararlı olabilir. Çünkü kendi güçlü yönlerinin farkında olmayabilirler. Farkında olsalar da bunun yeterli insan olma noktasında eksik kaldığını düşünürler. Kişisel gelişim noktasında hiçbir zaman diğerlerine ulaşamayacaklarını düşünebilirler.
Aşağılık kompleksi uzun vadede insanların hayat kalitelerini büyük ölçüde etkiler. Bazen ikili ilişkilerin bozulmasına, bazı zamanlar da toplulukların içinde uzun süre var olamamaya yol açabilir. Ayrıca kişinin kendini sürekli yetersiz hissetmesi kaygı, depresyon, obsesyon gibi durumların ortaya çıkmasına sebep olur. Bu sebeple aşağılık kompleksi tedavisi büyük önem arz etmektedir.
Öncelikle bu duruma sahip olan kişilerin kendi güçlü yönlerinin farkında olması çok önemlidir. Herkes farklı bir insandır ve farklı donanıma sahiptir. Bu sebeple güçlü yönlerinin hayatta nerelerde kabul gördüğünün farkında olmalıdır.
Bunun yanında herkes hiçbir alanda büyük başarılar elde edemez. Hepimiz tüm alanlarda eksiklerimizle hayatta yaşarız. Bu durumun kabul edilmesi, aşağılık kompleksi yaşayan insanlar için altı çizilmesi gereken bir konudur.
Özgüven, aşağılık kompleksine sahip insanların zorluk yaşadığı bir kavramdır. Bu sebeple özgüvenin artması, bu durumun iyileştirilmesinde önemlidir.
