Fobi, bir çeşit kaygı durumudur. Bir olay, durum veya nesneye karşı duyulan aşırı ve mantıkdışı bir kaygıyı ifade eder. İnsanlar, bu olayların gerçek korku derecesinden bağımsız şekilde korku duyar.
Fobisi olan insanlar, korkularının aşırı olduğunun farkındadır. Fakat bu durumu kontrol etmekte güçlük çekerler.
Elbette her korkulan durumu fobi olarak değerlendiremeyiz. Çünkü aşırı yüksekten, adrenalini içeren etkinliklerden veya zarar görme ihtimalimiz olan birçok şeyden doğal olarak korkarız. Fakat bu durumları fobi olarak değerlendiremeyiz.
Eğer bu korkularımız günlük yaşamımızda bizi etkiliyorsa, işlevselliğimizi etkiliyorsa bu durum çözülmesi gereken bir problem olarak nitelendirilebilir.
Fobiler, geçmişte yaşanan travmalar aracılığıyla ortaya çıkabilir. Örneğin, daha önce köpek tarafından kovalanan bir insanda köpek fobisi gelişebilir. Veya daha önce uçağın acil iniş yapmasına denk gelen biri, uçak fobisi geliştirebilir. Bazen bu tür nesnelere maruz kalmadan, konuşma içinde geçse bile fobisi olan kişiler bu durumdan rahatsız olur.
Elbette fobilerin oluşmasında kişilerin travma deneyimlerini kendileri yaşaması gibi bir zorunluluk yoktur. Bazen görerek ve başkasının deneyimlediğini gözlemleyerek de fobiler geliştirebilir.
Kişiler bu fobi duydukları nesnelere karşı kendini korumaya çalışır ve kaçınma davranışı geliştirir. Bu sebeple fobi duydukları nesnelerinden uzak durmaya çalışırken de kendi alanını daraltır. Bu durum günlük hayatını kolaylaştıran birçok işlevsel nesneyi kullanamamakla birlikte hayat kalitesini düşürür.
Fobiler iki alt başlıkta incelenir. Bunlar özgül fobi ve sosyal fobidir.
Özgül fobiler, canlı veya cansız bir nesneye karşı duyulan fobilerdir. Bunlardan bazıları şu şekildedir;
Hayvanlara karşı duyulan fobiler Kedi, köpek, yılan veya örümcek gibi hayvanlardan korkma durumudur. Kapalı alanlar gibi sosyal ortamlardan veya iğne gibi tıbbi teçhizatlar da özgül fobilerden bazılarıdır.
Sosyal fobide kişiler, kalabalıktan uzak dururlar. Sokakta yürümekten, yeni insanlarla konuşmaktan ve genel olarak sosyallikle ilişki olan durumlardan rahatsız olurlar.
Fobiler, yani aşırı duyulan korkuların görülme sıklığı oldukça yüksektir. Bundan dolayı birçok insan fobilerini yenmek adına araştırmalar yapmaktadır. Fobilerde uygulanan temek yöntem Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)’dir.
