Ben kimim.. Hayatın bir noktasında hepimizin aklına bu soru gelir.
Kendi hayatımızı mı yaşıyoruz, yoksa başkalarının bizden beklediği hayatı mı sürdürmeye çalışıyoruz? Aslında bu sorunun cevabı, psikolojimizin en derin yerlerine dokunuyor. Çünkü toplum baskısı, sosyal medya etkisi ve dar başarı kalıpları, biz fark etmeden bizi birbirimize benzetiyor. Farklılıklarımızı kaybettikçe, kimlik krizi yaşamaya başlıyor ve içten içe kendimizi yabancı gibi hissediyoruz.
Bu yazıda “ben kimim” sorusunu merkeze alarak tektipleşmeyi, kimlik kaybını ve özgün kalabilmek için neler yapılabileceğini ele alacağız.
En basit tanımıyla tektipleşme, farklılıklarımızı kaybedip birbirimize benzemeye başlamamızdır. Düşüncelerimizden kıyafetlerimize, hayallerimizden hayat hedeflerimize kadar adım adım birbirimizin kopyası haline geliriz.
Yani, kendimiz gibi olmaktan uzaklaşıp toplumun bize sunduğu tek tip kalıplara sıkışırız. Bu da bizi “ben kimim?” sorusuna cevap veremez hale getirir. Çünkü aslında biz değil, başkalarının beklentileriyle şekillenmiş bir hayatın içinde yaşamaya başlarız.
“Ben kimim?” sorusunun cevabını bulamıyor olmamızın ardında üç temel sebep var:
Çocukluğumuzdan itibaren duyduğumuz cümleleri hatırla:
“Komşunun çocuğu şu üniversiteyi kazandı, sen de kazanmalısın.”
“Onun yaptığı meslek daha prestijli, sen de yap.”
Bu tarz karşılaştırmalar, bizi farklı bir yol seçmekten alıkoyar. Eğer kendi yolumuzu seçmek istersek, hemen etiketleniriz. İşte tam da burada “ben kimim?” sorusu gölgede kalır, çünkü kendi cevabımızı değil, toplumun cevabını yaşamaya başlarız.
Instagram, TikTok gibi platformları açtığında karşına çıkan manzarayı düşün: Herkes aynı tarzda giyiniyor, aynı mekânlarda fotoğraf çekiliyor, aynı filtreleri kullanıyor. Sanki tek bir fabrikadan çıkmışız gibi… Beğenilmek, trend olmak ve kabul görmek uğruna farklılıklarımızı törpülüyoruz. Bir noktada “ben kimim?” diye sorduğumuzda, cevabımız sosyal medyanın dayattığı görüntülerin gölgesinde kayboluyor.
Başarı çoğu zaman dar bir şekilde tanımlanıyor: İyi maaş, prestijli meslek, popülerlik… Farklı bir şey yapmak istediğimizde, toplumdan “Bununla mı hayatını geçindireceksin?” tepkisi alıyoruz. Mesela resim yapmayı çok seven bir genç, ailesinin baskısıyla mühendis oluyor. Sonuç? “Ben kimim?” sorusunun cevabını kaybediyor. Çünkü kendi tutkusu yerine, başkalarının beklentisini yaşıyor.
Tektipleşmenin en önemli bedeli, kimlik kaybıdır. Kendimize “Ben kimim?” diye sorduğumuzda cevap bulamayız. Çünkü seçimlerimiz bize değil, başkalarının beklentilerine aittir.
Bu durum beraberinde üç büyük psikolojik sorun getirir:
Kimlik Kaybı: “Ben kimim?” sorusunu sorduğunda içinden gelen cevap yerine dış sesleri duyarsın. Mesleğin, kıyafetlerin, hobilerin bile başkalarının onayına göre şekillenir.
Kaygı ve Yetersizlik: Sosyal medyada gördüğümüz “ideal” hayatlarla kıyasladıkça kendimizi hep eksik hissederiz. Sanki hiçbir zaman yeterince iyi olamayacağız gibi gelir.
Tükenmişlik: Uzun vadede kendi sesini susturmak, içsel boşluk ve yorgunluk getirir. Bu, modern çağın en büyük psikolojik sorunlarından biridir.
Peki bu döngüden çıkıp gerçekten “ben kimim?” sorusuna dürüst bir cevap vermek için neler yapabiliriz? İşte 4 temel yol:
Kendi hayat pusulanı bulmalısın. Kendine sor: “Bana gerçekten ne iyi geliyor?”
Örneğin herkes spor salonunu över, ama sen oradan mutsuz ayrılıyorsan, belki doğa yürüyüşü sana daha uygundur. İşte “ben kimim?” sorusunun cevabı da burada saklıdır: Başkalarının değil, senin içinden gelen seçimlerde.
Bir arkadaşının kariyer basamaklarını hızla tırmanması seni eksik hissettirebilir. Ama unutma: Hayat herkes için aynı hızda ilerlemez. Birinin 25 yaşında başardığını sen 35 yaşında başarabilirsin. Önemli olan, başkalarının yoluna değil, kendi yoluna bakmandır.
Kalabalığa uyum sağlamak kolaydır. Ama farklı düşünmek, kendi fikrini dile getirmek cesaret ister. Küçük bir “Ben böyle düşünüyorum.” cümlesi bile kimliğini güçlendirir. Cesaret, “ben kimim?” sorusunun en güçlü cevabıdır.
Resim yapmak, yazı yazmak, müzikle uğraşmak ya da sadece günlük tutmak… Bunlar, sana kendi kimliğini hissettiren küçük ama güçlü adımlardır. Yaratıcılıkla beslenen bir hayat, sana her gün “ben kimim?” sorusunun cevabını yeniden hatırlatır.
Hayatın içinde sık sık kaybolduğumuzda, içimizden bir ses sorar: Ben kimim?
Toplum baskısı, sosyal medya ve dar başarı kalıpları yüzünden farklılıklarımızı kaybetsek de, bu soruya kendi cevabımızı bulmak mümkündür.
Kendi değerlerini keşfetmek, kıyaslamayı azaltmak, cesur olmak ve yaratıcılığa alan açmak özgün kalmanın yollarıdır. Unutma, özgün olmak bir lüks değil; ruh sağlığımız için bir ihtiyaçtır.
Sonuçta, “ben kimim?” sorusunun cevabı dışarıda değil, kendi içimizdedir. Ve bu cevabı bulduğunda, gerçekten kendin gibi yaşamaya başlarsın.
