Yetişkin DEHB.. Bilhassa günümüz dünyasında birçok insanın yaşadığı ortak bir zorluk haline geldi. Şunu düşün: hiç telefonunu eline aldığın anda asıl yapman gereken işi unuttuğun oldu mu?
Ya da biri konuşurken aklının çoktan başka yerlere gittiğini fark ettin mi?
Belki de basit bir işi yapmak için saatlerce uğraştığın, ya da hep son dakikada yetiştirdiğin zamanlar olmuştur.
Eğer bu senin hayatında sık sık oluyorsa, sebebi tembellik ya da umursamazlık olmayabilir. Asıl neden, Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olabilir.
Çoğu insan bu durumu sadece çocuklukla ilişkilendirir, ancak son yıllarda yetişkinlerde görülme oranı şaşırtıcı şekilde artıyor. Ve çoğu kişi bunun farkında bile değil.
Yetişkin dikkat eksikliğinde, yapman gereken bir işin başına oturduğunda 10 dakika sonra kendini bambaşka bir işle uğraşırken bulabilirsin. Beyin monoton ve sıkıcı görünen görevlerden kaçmak için sürekli alternatif arar. Bu nedenle görev tamamlanamaz.
Beyin, “şu an”ı kontrol etmekte zorlanır. Marketten yalnızca listelediğin ürünleri almak yerine gereksiz şeylerle kasaya gitmek buna örnektir.
Yetişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan kişiler, duygularını anlık yaşar. Bir anda öfkelenmek veya aniden enerjik hissetmek gibi hızlı duygu geçişleri yaygındır.
Bir saat sürecek işin beş saate çıkması, küçük uyarıcıların dikkati dağıtması ve verimsizlik bu belirtiye örnektir. Telefon bildirimi, sosyal medya veya dış sesler odak kaybına neden olur.
Yetişkin DEHB, sadece dikkatsizlikten ibaret değildir. Beynin çalışma sisteminden kaynaklanan bir durumdur.
Özellikle prefrontal korteks (plan yapma, karar verme, dikkati sürdürme merkezi), bu durumu yaşayan bireylerde daha az aktif çalışır. Bu nedenle odaklanmak ve dikkati korumak zorlaşır.
Ayrıca dopamin seviyelerinin düşük veya düzensiz olması, kısa vadeli ödüllerin uzun vadeli hedeflerden daha cazip hale gelmesine neden olur. Örneğin ders çalışırken sosyal medya bildiriminin daha çekici gelmesi gibi.
Birçok kişi “Bu kadar zeki bir insan nasıl basit bir işi yapamaz?” der. Ancak zekâ ile Yetişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu arasında doğrudan bir bağ yoktur. Sorun, beynin “önemli” ile “acil”i ayırt etmekte zorlanmasıdır.
“Aklımda tutarım” demek çoğu zaman yeterli olmaz. Takvim, telefon alarmı, renkli post-it’ler gibi araçlar kullanın. Örneğin anahtarınızı hep aynı yere koymak, unutma krizlerini önler.
Sosyal medya bildirimleri ve sürekli çalan telefonlar dikkati böler. Bildirimleri kapatın, çalışırken telefonu başka bir odada bırakın ve “tek ekran” kuralını uygulayın.
Günün en verimli saatlerini keşfedin. Yüksek enerjili saatlerde önemli işleri, düşük enerjili saatlerde rutin görevleri yapın.
Yetişkin dikkat eksikliği yaşayan beyin, küçük tetikleyicilere daha hassastır ve çabuk yorulur. Kendinize zihinsel molalar verin, sakinleştirici aktiviteler yapın.
Yetişkin DEHB, bir kişilik eksikliği değil, nörolojik bir farklılıktır. Kendinizi suçlamak yerine, “Beynim nasıl çalışıyor ve buna nasıl uyum sağlarım?” sorusunu sormak ilk adımdır.
Kendi zihinsel düzeninizi kurarak, dikkatinizi ve enerjinizi yönetmeyi öğrenebilirsiniz. Unutmayın, bu sürecin yönetilebilir olduğunu bilmek bile güçlü bir başlangıçtır.
