Hiç şöyle düşündüğünüz oldu mu;
“Bir arabam olsa, hayatım bambaşka olur.”
“Kendi evim olursa, işte o zaman gerçekten mutlu olacağım.”
Ya da “Sevgilim olursa, nihayet her şey yoluna girecek.”
Eğer bu tür düşünceler hayatına hâkimse, sen de farkında olmadan gelecek bağımlılığı yaşıyor olabilirsin. Peki, nedir bu gelecek bağımlılığı?
Kendini sürekli ileride elde etmek istediğin şeylere odaklayıp bugünü kaçırma hali aslında. Bu bağımlılığı yaşıyorsan eğer, sahip olduklarını değerlendirmek yerine, bugünü değerlendirmek yerine tüm mutluluğunu gelecekteki elde edeceğin şeylere bağlıyorsun. Sürekli zihninde “Daha iyi bir şey olmalı-ileride her şey çok daha güzel olacak” düşüncesiyle yaşıyorsun. Dolayısıyla ne oluyor, bugünü kaçırmış oluyorsun, hayatında seni mutlu eden şeyleri görmezden gelip o büyük hayallerine çok geniş bir anlam yüklüyorsun. Bu yüzden de gün içerisinde sana mutluluk veren şeyleri görmüyorsun.
Aslında burada şunu söylemek istemiyorum; umut etmek zararlıdır veya plansız hareket ederek yaşamalıyız gibi bir yaklaşımla düşünme bunu lütfen. Tabii ki planlarını da yap, hayallerini de şekillendir, geleceği düşün ama bu planlara sadık kalarak, bugünden alacağın o mutluluklardan vazgeçmemelisin. İşte gelecek bağımlılığındaki sorun da tam olarak burası aslında.
Mesela bu bağımlılıkta sen kendine diyorsun ki “şu anda işim beni çok fazla tatmin etmiyor çünkü sadece mesleğimde şu noktaya gelirsem mutlu olurum”. Tabii ki işinde her zaman pürüzler olacak, beğenmediğin, sevmediğin, seni tatmin etmeyen birçok şey olacak. Ama bu şu anda yaptığın işte asla mutlu olamayacağın anlamına gelmez. Sen burada kendine mesleki bir kriter belirterek belirtiyorsun ve sadece o noktaya ulaşırsan mutlu olacağına dair bir yanılsama yaşıyorsun.
Neden gelecek bağımlılığı yaşıyorsun peki? Bunun iki sebebi olabilir. Birincisi bu bir kaçış mekanizması olarak hayatına girmiş olabilir. Hayatının şu döneminde memnun olmadığın bir sürü şey varsa bundan kaçmak için gelecekle ilgili planlarını sürekli düşünüp durursun. Yani zihinsel olarak geleceğe sığınırsın. Dolayısıyla bugünde olan birçok şeyi göz ardı edersin.
İkinci sebebi de mükemmeliyetçilik.
Mükemmel olmanın da gelecek bağımlılığını ortaya çıkarmasında şöyle bir etkisi var; sen kendine yüksek standartlar belirleyip, o standartlar etrafında yaşamaya başlarsın. Mesela bir Ferrari istersin, her gününü o beklentiyle yaşarsın. Ferrariye ulaşırken izleyeceğin yolda da kendini sürekli hırpalayarak ilerlersin. Hala bir Ferrari alamıyorum, hala ferrariye yaklaşamadım diye kendini linç edersin. Çünkü senin ulaşacağın şey bu, ona ulaşana kadar geçirdiğin o yolculukta olan şeyleri önemsemeden hayatına devam edersin. Bunun sonucunda da kendini huzursuz, depresif, stresli ve tükenmiş hissedersin.
Herkes daha iyi bir gelecek beklentisiyle yaşar. Ama kendine şu soruyu sormayı hiç denedin mi? “Ben gerçekten daha iyi bir gelecek için mi umutlanıyorum, yoksa mevcut sorunlarımdan kaçmak için mi geleceğe yöneliyorum?”
Bu sorunun cevabı, geleceğe yüklediğin anlamı bulmanda sana bir rehber olacak. Bazen hayatımız o kadar zordur ki, bir sürü şeyden bıkmışızdır, her gün istemediğimiz şeyler yapmak zorunda kalırız ve belki de sorumluluklarımızla mücadele etmekten yorulmuşuzdur. Bu durumda her şeyi bırakıp gitmek isteriz değil mi, o gün içerisindeki her şeyden kopmaz isteriz. Hatta bir akdeniz kasabasına taşınma planları da tam olarak bu anlarda yapılır. Burada da kendimize sığınacak bir alan yaratırız.
Bu şekilde geleceği, sadece var olan sorunlarından kaçmak için bir sığınak görüyorsan eğer, bu durum seni bir kısır döngüye sürükler. Neden? Çünkü sen aslında sürekli gelecekle ilgili planlar yaparak bugünün sorunlarını rafa kaldırırsın ama sorunlar asla yok olmaz. Sadece görmezden geldiğin bir yük gibi hep yanında taşımaya mecbur olursun.
Ama diğer yandan geleceğe bir sığınak, bir kaçış gibi değil de yeni bir hayat kurma arzusuyla yönelirsen, o arzu seni motive eden bir güç haline gelir. Çünkü sen bugünden kopuk bir şekilde ilerlemezsin, gün içindeki mutlulukları almaya devam edersin. Bir şeyleri küçük küçük inşa etmeye devam edersin ve bunu da bugünü yok sayarak yapmazsın.
Mesela arkadaşlarınla otururken o andan zevk alırsın, yürüyüş yapmaktan zevk alırsın, günlük koşturmacanın içinde yoğunlukta bile gülecek şeyler bulursun.
Bu yüzden geleceğe dair düşüncelerini bir kurtuluş değil, bir gelişim fırsatı olarak ele alırsan, bugünkü yaşamına daha fazla anlam ve mutluluk katabilirsin. Böylece geleceği inşa ederken anı da dolu dolu yaşamış olursun.
Bügün yaşadığım bu sürecin bana kazandırdığı şeyler neler, şu anda elimde olan fırsatları-anları nasıl değerlendirebilirim? Gelecek bağımlılığını aşarken ikinci odaklanacağımız nokta da burası aslında. Hedeflerimize ve hayallerimize ulaşmak için hepimiz bazı yollar kat ederiz. Çünkü hiçbir şey önümüze altın tepside sunulmaz.
Emek vermek, çaba göstermek ve sabırlı olmak, başarıya giden yolun olmazsa olmazlarıdır. Ancak bazen gelecekteki isteklerimize o kadar yoğunlaşırız ki, bugünü gözden kaçırabiliriz.
Mesela, üniversite sınavına hazırlandığın günleri düşün. Büyük bir çaba ve fedakârlıkla çalışıyordun, değil mi? Ama bir yandan da “Bir an önce bitsin, artık üniversiteye başlayayım,” diye içinden geçiriyordun. Şimdi geriye dönüp baktığında, o günlerin sadece stres ve beklentiyle geçtiğini, o anların içinde bulunmanın ve o süreci hakkıyla deneyimlemenin eksik kaldığını hissediyorsun belki. Bu, birçok kişinin yaşadığı ortak bir durum.
Gelecek bağımlılığı tam da böyle bir şey. Sürekli olarak bir sonraki adıma odaklanır, oraya ulaşınca her şeyin daha iyi olacağına inanırız. Ama fark etmeden, içinde bulunduğumuz anı, yani asıl yaşamı kaçırırız. Çünkü hayat sadece sonuçlardan değil, o sonuçlara giderken attığımız adımlardan ve yaşadığımız deneyimlerden oluşur.
Unutma, gelecek, bugünden bağımsız bir yer değil. Bugün attığın her adım, düşündüğün her şey, yaşadığın her deneyim, yarının temelini oluşturuyor. Eğer sürekli “Bir an önce bu süreç bitsin de şunu yapayım,” diyorsan, geleceği beklemekten bugünü yaşamayı ıskalıyorsun demektir..
Gelecek bağımlılığından kurtulmak için, önce bugüne dön. Şu an yaşadıklarının kıymetini bil. Kendine şunu ara ara hatırlat: O hayalini kurduğun üniversite yılları, iş hayatı, ya da ulaşmak istediğin başka hedefler, ancak bugünün farkındalığıyla gerçekten anlam kazanır.
Hedeflerin ve hayallerin elbette senin için önemli. Ancak unutma, mutluluk sadece o hedefe ulaşınca değil, o hedefe doğru ilerlerken yolcuğun kendisini hissederek yaşadığında ortaya çıkar. Şimdiye odaklan, o yolun tadını çıkar ve her gün, geleceğine bir parça daha anlam kat. Çünkü hayat, geleceği beklemek değil, o geleceği inşa eden “bugün”dedir.
Seni gelecek bağımlılığına sürükleyen şeylerden biri de kendini başkalarıyla kıyaslama durumu olabilir. Kıyaslama meselesi, aslında çok köklü bir ruhsal sancıdır. Çünkü sen kıyaslama yaptığında, kendi değerini ve yeterliliğini sorgulamaya başlarsın. Onun evi var benim neden yok, onun telefonu benimkinden daha güzel, o benden daha başarılı. Bu sorgulama, farkında olmadan mutluluğun sadece başkalarının ulaştığı noktalara ulaşmakla elde edileceği gibi bir yanılgıya sürükler seni. Ama bu süreçte genellikle insanların göremediği önemli bir şey oluyor: Hayat, sadece başarı veya hedeflere ulaştığın o anlarla değil, o hedeflere doğru ilerlerken yaşanan anlarla anlam kazanır bizler için.
Başkalarının hayatlarını izlerken, çoğu zaman işin çabadan ve günlük mücadelelerden oluşan bölümünü görmezsin. Sosyal medyada ya da çevrende başkalarının ulaştığı “görkemli” noktaları izlerken, bu başarıların ardında gizlenen emekleri fark etmek kolay değildir. Bu da kendi hayatında eksiklik hissetmene ve kendini “yetersiz” olarak algılamana neden olabilir. Ama gerçek şu ki: Başkalarından ileride ya da geride olmak gibi bir kavram yoktur. Çünkü herkesin hikayesi, hayat şartları ve rotası birbirinden farklıdır.
Unutma, kıyaslama seni sürekli bugünün ötesine iter. Bugün sahip olduklarına, ulaştığın noktalara değer vermek yerine, “henüz sahip olmadıklarına” odaklanırsın. Bu durum, seni gerçekten mutlu edebilecek anları görmezden gelmene neden olur. Bu nedenle, şu soruyu kendine sesli bir şekilde sormaktan korkma: “Başkalarıyla kendimi kıyaslamak bana ne kazandırıyor?”
Hayat, bir yarış değil, bir yolculuktur. Bu yolculukta kendi adımlarının farkında olmak, kendi şartlarında ilerlemeyi benimsemek çok daha değerlidir. Senin yönün ve hızın sana özgüdür. Kendine başkalarının ölçütleriyle haksızlık etmek yerine, bu yolculukta kendi ölçütlerini belirlersen kendi hayat hikayeni yazarsın.
Gelecek bağımlılığını yenmek, hem farkındalık geliştirmeyi hem de zihinsel bir denge kurmayı gerektirir. Geleceği planlamak elbette önemlidir; ancak şimdiki anı kaçırmak, uzun vadede daha büyük pişmanlıklara yol açabilir. Unutma: Bu dengeyi kurmak, yaşam kalitesini artırarak daha tatmin edici bir hayat sürmenizi sağlar.
Umarım bu video senin için bir faydalı olur. Fakında olamadığın, gelecek planlarının içinde kaybolduğun bir hayat yaşıyorsan, hayatındaki tüm değerli şeyleri fark etmen dileğiyle.
Kendine iyi bak.
“Bu hayatta mutlu olmanın yolu, beklentiyi düşük tutmaktır. Yoksa, kanatlarından vurulmuş kuşa dönersin.” Sabahattin Ali
